Onderzoek
Hoe verhoudt onderwijscultuur zich tot het ‘eigenaarschap van leren’ van leerlingen?
Introductie
In ons onderzoek willen we de uitkomsten van ons 'game-based onderzoek' relateren aan de ervaringen van 'eigenaarschap van leren' van leeerlingen. Het is altijd onze zoektocht geweest om erachter te komen welke culturele aspecten eigenaarschap zouden kunnen stimuleren. De tools die we hebben ontwikkeld zijn gestandaardiseerd en onze aanpak heeft in de loop der jaren veel data opgeleverd. We hebben een groot aantal stappen gezet met ons onderzoek en gaan naar het volgende niveau. Hier een korte beschrijving van de aanpak en de theorie erachter
Het 5 lagen model
'Eigenaarschap van leren' is een begrip met vele dimensies. Op zoek naar een passende definitie voor ons onderzoek, kwamen we steeds met nieuwe perspectieven. Uiteindelijk hebben we een gelaagd model ontwikkeld dat past bij de verschillende aspecten van het begrip. Elk perspectief heeft een andere beschrijving. Met behulp van dit model definiëren we het begrip op zo'n manier dat er een complexe maar completere definitie is ontstaan.
Ons model bestaat uit vijf concentrische cirkels, waarbij elke cirkel een laag vertegenwoordigt.
Laag D en de taxonomie
Laag D gaat over de onderwijscultuur binnen de scholen die de groei van eigenaarschap van leren definieert. Het model is afgeleid van een taxonomie ontworpen door John MacBeath die daarvoor onderzoek had gedaan op elf verschillende scholen rond het thema ‘gedeeld leiderschap’. (MacBeath, 2005, De Koning, 2011) Dit model vormt de basis van een taxonomie van scholen vanuit het perspectief van 'eigenaarschap van leren'. De volgende zes soorten scholen worden onderscheiden: formeel, pragmatisch, strategisch, incrementeel, competent en cultureel. Hieronder staan de zes soorten scholen met een korte beschrijving:
• De formele school. Dit is een traditionele school. De verdeling van rollen en taken in de school is traditioneel.
• De pragmatische school is een warme -ons kent ons- school. Hier zien we een ad-hoc toewijzing van rollen, taken en verantwoordelijkheden.
• De strategische school is een moderne school, een school met een plan, een goed geoliede machine. Hier vindt een geplande en systematische verdeling van rollen, taken en verantwoordelijkheden plaats.
• De incrementele school is een 'bewuste' school: de verdeling van rollen en taken is gericht op het vergroten van het eigenaarschap van studenten.
• De bevoegde school is de school van erkenning: hier is het eigendom meer gedeeld dan verdeeld.
• De culturele school is een duurzame school. Gedeeld eigenaarschap is diep verankerd in de praktijk en het denken.
Het spel WOTS
Op basis van deze taxonomie ontwikkelde de SOL-stichting een bordspel dat de spelers aanmoedigt om de cultuur van zijn school en zijn idee over wat de meest gewenste cultuur is voor de toekomst van zijn school te onderzoeken. Het spel wordt gespeeld met alle deelnemers van de scholengemeenschap, van de leerlingen tot de bestuursleden. We hebben het spel de titel “we own the school” gegeven. Het spel genereert gegevens die kunnen worden gebruikt om de richting van de schoolontwikkeling te bepalen.
Laag 1, de ervaring, 7 indicatoren, vragenlijst
Het verbeteren van de ervaring van 'eigenaarschap van leren' is uiteindelijk het doel van elke interventie die de onderwijscultuur zal veranderen. We onderzochten de huidige noties van 'eigenaarschap van leren', onderzochten de bestaande literatuur over dit onderwerp en redeneerden vervolgens zo scherp mogelijk een lijst met elementen die aspecten van ons concept beschrijft. Dit moet ons uiteindelijk een reeks elementen geven die in samenhang de ervaring definiëren waarin 'leren op een intieme manier bij de leerling hoort'.
De zeven hier beschreven concepten zijn allemaal kenmerken van de ervaring van 'eigenaarschap van leren'. De vraag welk concept het meest of minder bijdraagt is niet eenvoudig te beantwoorden, omdat deze constructie te kwalitatief is. Het is een breed en divers palet van concepten die zijn afgeleid van een brede verzameling theorieën. Met behulp van deze set indicatoren ontwikkelde de SOL-stichting een vragenlijst om de ervaring te meten die studenten hebben tijdens het leren. De vragenlijst is de afgelopen twee jaar getest en geëvalueerd en is nu klaar voor gebruik in het veld.
De onderzoeksvraag
De onderzoeksvraag die de stichting uiteindelijk wil beantwoorden is deze: wat is de relatie tussen de verschillende soorten eigenaarschap op scholen (zoals waargenomen door alle stakeholders in de school) en het ervaren eigenaarschap? Kijkend naar het model van de vijf lagen, zou men de vraag ook kunnen herformuleren naar: wat is de relatie tussen laag D en laag A. SOL heeft een grote hoeveelheid data verzameld over laag D, de schoolculturen. We zijn gestart met het verzamelen van gegevens over laag A. Het relateren van beide gegevens wordt de grote uitdaging van dit onderzoek van de stichting SOL.
