Kwaliteitsinstrument

Een nieuw perspectief op kwaliteitszorg in het voortgezet onderwijs

Inleiding

In een tijd waarin het onderwijs voor steeds complexere uitdagingen staat, groeit de behoefte aan nieuwe manieren om de kwaliteit van onderwijs te monitoren en verbeteren. Scholen zoeken naar nieuwe wegen en willen zich richten op de ontwikkeling van het volledige kind. Het hebben van “eigenaarschap van leren” is daarbij vaak een centrale pijler. Onderwijskwaliteit wordt vaak gerelateerd aan het kader van de onderwijsinspectie. Maar wanneer het gaat om het zichtbaar maken van het eigenaarschap van de leerlingen of aanverwante zaken dan schiet dat kader te kort, hoort men vaak. Stichting SOL ontwikkelde een kwaliteitszorginstrument dat zicht geeft op eigenaarschap. Het instrument is in de afgelopen jaren beproefd binnen een netwerk van middelbare scholen die actief werken aan onderwijsinnovatie. Wat is dat voor instrument wat voor inzichten geeft het?

Hoe werkt het?
De leerlingen vullen een gevalideerde vragenlijst in, ontworpen door Stichting SOL en psychometrisch beoordeeld door KBA Nijmegen.

Het kwaliteitsinstrument: zes indicatoren en een model
Het SOL-instrument meet zes belangrijke indicatoren van eigenaarschap op het niveau van de persoonlijke ervaring van de leerlingen:

Intrinsieke motivatie
Psychologisch eigenaarschap
Gevoel voor verantwoordelijkheid
Constructief leren
Creativiteit
Flow

De scores op deze indicatoren geven scholen inzicht in waar leerlingen staan en waar ruimte is voor ontwikkeling. De resultaten worden weergegeven op schoolniveau en (geanonimiseerd) uitgesplitst naar leerjaar

Eigenaarschap Resultaten Model (ERM)

Daarnaast introduceert het instrument het Eigenaarschap Resultaten Model (ERM), dat scholen helpt hun ontwikkeling door de tijd te duiden. Het model kent vier kernindicatoren:

E1: Startsituatie eigenaarschap (leerjaar 1)
E2: Trend in de onderbouw
E3: Trend in de bovenbouw
E4: Eindscore eigenaarschap (laatste leerjaar)

Deze vier getallen bieden een compact maar krachtig profiel van de ontwikkeling van eigenaarschap binnen een school.

Wat levert het op?
De rapportage laat zien hoe het staat met de ervaring van “eigenaarschap van leren” van de leerlingen.

Hoe leerlingen eigenaarschap van leren ervaren.
Het laat zien hoe de leerlingen van de school scoren per leerweg en per leerjaar.
Het laat zien hoe de leerlingen scoren op de zes verschillende indicatoren.
Het laat zien hoe de leerlingen van de school scoren t.o.v. de benchmark
Welke trend zichtbaar zijn in de schoolloopbaan van leerlingen.

Brede toepasbaarheid
Hoewel het instrument ontwikkeld is in samenwerking met een specifieke groep scholen, is het breed inzetbaar. Scholen met verschillende onderwijsvisies kunnen profiteren van de inzichten die het biedt. Belangrijke kenmerken van het instrument zijn:

Laagdrempelig: inzetbaar via digitale vragenlijsten en begeleide sessies.
Diepgaand: koppelt individuele leerling beleving aan de schoolbrede cultuur.
Ontwikkelgericht: niet bedoeld om af te rekenen, maar om te groeien.

Scholen kunnen aan de hand van deze gegevens hun onderwijskundige aanpak tegen het licht houden. Wat is het verschil tussen onder- en bovenbouw, wat doet een nieuw onderwijs project, is er verschil tussen Vwo en Vmbo, hoe veranderd het beeld door de jaren heen?

Conclusie & Uitnodiging
Het SOL-instrument voor eigenaarschap van leren biedt een vernieuwende en diepgaande kijk op kwaliteitszorg in het voortgezet onderwijs. Het geeft scholen grip op de ontwikkeling van een van de belangrijkste, maar minst tastbare aspecten van goed onderwijs: de mate waarin leerlingen zich eigenaar voelen van hun leerproces.
Stichting SOL nodigt scholen uit om kennis te maken met dit instrument, om samen te bouwen aan betekenisvol onderwijs waarin eigenaarschap geen abstract begrip is, maar een meetbare en stuurbare realiteit.

Kosten
De kosten bedragen € 750 voor de gehele school. Dit is inclusief begeleiding, aanmaken enquête, invoer data, gebruik datatool en data-analyse.